EaI xaoHa HyaMbakoSvar ho BaartBaUmaItIla baara jyaaoitila-gaapOkI ek jyaaoitila-ga Aaho. sahyaad`Icyaa kuSaIt vasalaolao ho gaava maharaYT/atIla naaisak ijalhyaapasaUna saaQaarNat: 28 ik.maI. AMtravar Aaho. yaoqaIla laaoksaM#yaa 12000 cyaa Aasapasa Aaho. samaud` sapaTIpasaUna 2334 fuT ]McaIvar Asalaolao HyaMbakoSvar qaMD hvaocao izkaNa mhNauna sauwa p`isawIsa Aalaolao Aaho.HyaMbakoSvar ho gaava [.sa.1750 pya-t idllaIpit Sahajaana kDo haoto. %yaanaMtr dixaNaosa poSavao ]dyaasa Aalao. %yaaMnaI idllaIvar svaarI k$na Saahumaharaja yaaMcaosaazI saha sauByaaMcaI caaOqaa[- va sardoSamauKI yaaMcaI sanad imaLvalaI. yaa sanadop`maaNao p`aMtBar vasaulaI krNyaasaazI jaagaaojaaga AiQakarI naomalao. Naarao damaaodr jaaogaLokr yaaMnaI mausalamaanaI sa<aotUna HyaMbakoSvar [Mga`jaaMcyaa rajyaasa jaaoDlao. [.sa. 1854 laa iba`TISa sarkarnao HyaMbak nagarpailaka sqaapna kolaI. ASaa yaa p`acaIna xaoHaat ba`mhigarI pva-tava$na dixaNagaMgaa gaaodavarIcaa ]gama Jaalaolaa Aaho. %yaacap`maaNao inavaRi<anaaqaaMcaI saMijavana samaaQaI ba`mhigarI gaMgaaWar inalapva-t svaamaI samaqa- koMd` kuSaavat- itqa---- gajaanana maharaja maMidr ASaa vaOivaQyapuNa- izkaNaaMnaI hI nagarI naTlaolaI Aaho.
HyaMbakoSvar maMidr baara jyaaoitila-gaapOkI maharaYT/atIla p`isaw jyaaoitila-ga maanalao jaato. HyaMbakoSvaracyaa maMidracaa ijaNaao-war [.sa. 1755 laa EaImaMt naanaasaahoba poSavyaaMnaI sau$ kolaa. [.sa. 1785 laa savaa[- maaQavaravaaMcyaa karikdI-t dovaalaya sqaapna hao}na %yaasa maut- sva$p p`aPt Jaalao. Bavya ASaa pTaMgaNaat pUvaa-iBamauK dovaalayaacaI rcanaa krNyaat AalaI Aaho. maMidracaI ]McaI 56 fUT Asauna saBaamaMDp 40 40 fuT Aaho. naO?%ya kaonaasa AmaRtkuMD naavaacao kuMD Aaho. maMidracyaa pUvao-sa naMidSvaracao kuMD Aaho va %yaacyaa baajaulaa idpmaaL ]BaI kolaolaI Aaho. maMidralaa 4 idSaosa 4 drvaajao AsaUna 5 vaa drvaajaa T/sTcyaa kayaa-layaacaa Aaho. HyaMbakrajaacaI iHakala pujaa krNyaacaI prMpra poSavao kalaapasaUna caalat AalaolaI Aaho.
kuSaavat- itqa--- ho gaavaacyaa maQyavatI- Aaho. gaaOtma ?YaIMnaa yaa izkaNaI gaMgaocaa AaoGa dRYTIsa pDlaa. %yaa AaoGaasa %yaaMnaI dBaa-naI kuSaaMnaI ADivalao mhNauna ho kuSaavat- itqa---. ho itqa- haoLkraMcao icaTNaIsa EaI ravajaI mahadova parnaorkr yaaMnaI baaMQalao Aaho. yaa pivaHa itqaa-t snaana kolyaanao pap maui> imaLto Asao saMt naamadova mhNatat. jyaacao kuSaavait- snaana %yaacao kOlaasaI rahNaM saMt naamadova.
ba`mhigarI pva-t ho gaMgaocao maul ]%p<aI sqaana Aaho. ba`mhigarI ha ikllaa samaud`sapaTIpasaUna 4248 fuT ]Mca Aaho. ha ikllaa caZNyaasaazI payarI va maQauna pa]lavaaThI Aaho. ba`mhigarI pva-tavar SaMkracao maMidr Aaho. tsaoca kaoTI itqa- va iHaMbak itqa- Asao itqa-hI Aahot.
ba`mhigarI pva-tava$na AdRSya JaalaolaI gaMgaa yaoqaoca dRYTI xaopat yaoto mhNaUna ho gaMgaaWar. gaMgaaWar yaa izkaNaI kaolaMibaka maatocao maMidr gaaorxanaaqa maicCMd`naaqa gauha ASaI izkaNa baGaNyaasaarKI Aahot. gaMgaaWar pva-talaa saaQaarNat: 750 dgaDI payaryaa Aahot.
saMtEaoYz inavaR<aInaaqa maharaja yaaMcao samaaQaIsqaL HyaMbakoSvarI Aaho. to &anaoSvar maharajaaMcao qaaorlao baMQaU va gau$ haoto. AajahI inavaR<aInaaqa maharajaaMcaI Aivart saovaa vaarkrI saMp`dayaakDUna caalau Aaho. p`itvaYaI- paOYa vaV ekadSaIlaa vaarkrI saMp`dayaacaa maoLa yaoqao Bartao.
inalapva-t naavaacaI CaoTI TokDI gaavaacyaa ]<arosa Aaho. TokDI caZNyaasaazI 250 payaryaa Aahot. %yaacap`maaNao sava-p`karcyaa vaahnaaMnaa jaaNyaasaazI rstadoKIla Aaho. yaa TokDIvar inalaaMibaka maatocao svayaMBaU sauMdr Asao maMidr Aaho. %yaacyaa baajaulaa maTMbaa dovaIcao maMidr Aaho. tsaoca yaa TokDIvar d<a maMidr va dsanaamaI saaQauMcaa AaKaDa Aaho.
HyaMbakoSvar gaavaapasaUna 2 3 ik.maI. AMtravar idMDaorI p`iNat svaamaI samaqa- koMd` Aaho. EaI Bagavaana ivaYNauMnaI savaa-Mnaa maaga-dSa-na krNyaakirta EaI d<aaHaoya Avatar QaarNa kolaa haota. ANNaasaahoba maaoro gau$maa]laI yaaMnaI yaa svaamaI samaqa- koMd`aWaro &anaacaa p`saar kolaa Aaho. yaa gau$pIzavar EaI svaamaI samaqaa-caI AitSaya doKNaI maUtI- sqaapna kolaolaI Aaho. %yaaca baraobar koMd`acyaa Bavya pirsarat saBaamaMDpat ya&SaaLa vaTvaRxa saovaokrI AaEama Aaho. saPtEaRMgaI tuLjaaBavaanaI maata ASaa dovaIMcaI sqaapnaahI saBaamaMDpat kolaolaI Aaho.
Saogaavacao sa%pu$Ya EaI gajaanana maharaja yaaMcao maMidr HyaMbakoSvar maQyao Aaho. gajaanana maharaja Saogaavalaa 23 foba`uvaarI 1878 raojaI p`gaT Jaalao. %yaaMcyaamaQyao isawpu$YaaMcaI sava- laxaNao haotI. gajaanana maharajaaMcao mau#ya maMidr Saogaavalaa Aaho. maMidracaa saBaaovatalacaa pirsar ivastINa- AsaUna %yaat BaaivakaMcyaa rahNyaacyaa saaoyaIsaazI [maartI Aaho. sava- pirsar sauSaaoiBat va AitSaya svacC Aaho. tsaoca sava- BaaivakaMnaa kmaI drat jaovaNa va [tr gaaoYTI ]plabQa k$na idlaolyaa Aahot. maharaja svat: isaMhsqaasaazI HyaMbaklaa Aalyaacaa ]llaoK gajaanana ivajaya ga`Mqaat Aaho.
naaisak hI ek puNyanagarI HyaMbakoSvar pasaUna 28 ik.maI. AMtravar Aaho. maharaYT/atIla p`mauK nadI Asalaolyaa gaaodavarI naidcyaa kazI Aaho. kpalaoSvar maMidr kaLarama maMidr saItagauMfa paMDvalaoNaI caaMBaarlaoNaI kusaumaaga`ja ]Vana faLko smaark ho p`mauK AakYa-Na Aahot.
maharaYT/atIla Sai>pIzaMpOkI ek AQa-pIz saPtEaRMgaI dovaI Aaho. naaisak ijalhyaatIla idMDaorI talau@yaat vaNaI gaava Aaho. vaNaIcyaa baajaunao saPtEaRMgaI gaDavar jaaNyaasaazI AMdajao 10 ik.maI. caa GaaT Aaho. itqaUna puZo 475 payaryaa caZUna gaolyaavar doivacao maMidr Aaho. saPtEaRMgaI maatocao sva$p AitSaya doKNao Asayna tI AYTdSa Baujaayau> Aaho.
AaQauinak kaLatIla saMt EaI saa[-baabaa yaaMcao samaaQaIsqaana iSaDI- yaa gaavaI Aaho. saa[-baabaa d<aaHaoya Avataracao samajalao jaatat. prMtu %yaaMnaI rama hnaumaMt SaMkr ASaa dovaaMcaI ]pasanaa laaokaMkrvaI k$na GaotlaI. %yaaMnaI ivaivaQa cama%kar k$na laaokaMcao laxa [-SvarBa>IkDo naoNyaacaa p`ya%na kolaa. iSaDI-maQyao saa[-baabaaMcao vaastvya haoto. iSaDI-maQyao samaaQaI maMidr Warkamaa[- ASaI izkaNa baGaNyaasaarKI Aahot. maMidrat samast Ba>janaaMcyaa dSa-naasaazI Bavya maMDp ]Bao krNyaat Aalao Aahot. %yaacabaraobar BaaivakaMcaI rahNyaacaI va jaovaNaacaI ]
